როგორ დავწეროთ რეფლექსია ჩატარებულ გაკვეთილზე

როგორც ვიცით, რეფლექსია უნდა უპასუხებდეს ხუთ შეკითხვას:

1. რამდენად მივაღწიე გაკვეთილის მიზანს? ("გავედი" თუ არა მიზანზე?)
2. რა იყო კარგი ჩატარებულ გაკვეთილში? რა ძლიერი მხარე შეიძლება გამოვკვეთოთ?
3. შევცვალე თუ არა გაკვეთილის გეგმა და რატომ? 
4. რა არ გამოვიდა ისე, როგორც დაგეგმილი მქონდა? ან: რა იყო პრობლემური?
5. როგორ გავაუმჯობესებ სუსტ მხარეს? 

(შეკითხვები სხვადასხვა ფერის იმიტომაა, რომ ქვემოთა რეფლექსიებიც ამის მიხედვითაა გაფერადებული.)

   აღნიშნული შეკითხვები ადამიანმა უნდა დასვას ნებისმიერი საქმიანობის დასრულების შემდეგ, თუკი მას უნდა, უკეთესად გააკეთოს ეს საქმე მომავალში. მაგალითისთვის ავიღოთ დიასახლის რეფლექსიური ფიქრები, ვთქვათ, ლობიოს მომზადების შემდეგ:

- მშვენიერი ლობიო გამომივიდა, გემრიელად ჭამეს ბაშვებმა. ემზარსაც ძალიან მოეწონა და ღიმილით შემაქო...
საოცარი გემო ჰქონდა და სურნელიც. ძალიან კარგად მქონდა შეზავებული სანალებლებით.  თავისი როლი შეასრულა ქოთანმაც. სხვა დროს ყოველთვის ქოთანში გავაკეთებ ხოლმე. განსაკუთრებით მოუხდა ახალი ქინძი და ცოტაოდენი ძმარიც. ნიგვზითაც ზომიერად იყო შეკაზმული. თან ძალიან კარგად მოვიქეცი, რომ ნიგოზი კი არ დავაბლენდერე, არამედ ქვასანაყში დავნაყე. ბლენდერი ხომ რესტორნულ გემოს აძლევს კერძს...
თავიდან განზრახული მქონდა ხახვით გამეკეთებინა, მაგრამ სახლში არ აღმომაჩნდა და გადავწყვიტე აღარ მექნა ხახვი. 
მართალია, საკმარისად ამოვლესე ქოთანში, მაგრამ ცოტა არ იყოს, მარცვლები იყო გაპარული. მარცვლები იმდენად არ ქმნიდა პრობლემას, რამდენადაც ის, რომ ისინი მოუხარშავის შთაბეჭდილებას ტოვებდა. კი, ყველას ძალიან მოეწონა და ორ-ორი ჯამიც კი მიირთვეს, მაგრამ ეს ხარვეზი მაინც შესამჩნევი იყო. ჩემი დედამთილი ცოცხალი რომ ყოფილიყო, აუცილებლად აღნიშნავდა ამას. მართალია, ცოტა მეჩქარებოდა და ეს იყო ამის მიზეზი, მაგრამ ეს მარჯვე დიასახლისს არ ამართლებს... 
მომავალში ვეცდები, რომ ლობიოს ხარშვა არ დავაკლო და ამოლესვის დროსაც ქოთანშივე კი არ ამოვლესო, არამედ თუშფალანგზე ამოვიღო და დაბეჯითებით დავსრისო თითოეული მარცვალი. ვფიქრობ, ასეთ შემთხვევაში მართლაც რომ სრულყოფილებას შევთავაზებ ჩემს საყვარელ ადამიანებს. 

   ვნახოთ რეფლექსიის ნიმუში პირველი კლასის გაკვეთილისთვის და პირობითად გამოვყოთ ზემოთ დასახელებული ხუთი პუნქტი:

გაკვეთილის მსველობით კმაყოფილი დავრჩი. ერთი მხრივ, მოსწავლეებმა გაამართლეს ჩემი მოლოდინები, მეორე მხრივ, დაგეგმილმა აქტივობებმაც სათანადოდ იმუშავა. 
გაკვეთილის მიზანი იყო მოსწავლეებისთვის ფონოლოგიური უნარების გავარჯიშება, ზეპირმეტყველებისა და მოსმენის უნარების გავარჯიშება, რამდენი ახალი სიტყვის ათვისება და მცირე, მარტივი სიმღერის მღერა. 
მე გაკვეთილს წარვმართავდი გეგმით გათვალისწინებული აქტივობების მიხედვით, მნიშვნელოვანი გადახვევა-მოდიფიცირება არ დამჭირვებია. შესაბამისად, ვფიქრობ, რომ გაკვეთილის შედეგები შეესაბამებოდა წინასწარ განსაზღვრულ საგაკვეთილო მიზნებს. 

გაკვეთილის მიზნების მიღწევას სწორედ სწორად დაგეგმილი აქტივობების ეფექტურად წარმართვამ შეუწყო ხელი, რადგან ისინი ნაბიჯ-ნაბიჯ უზრუნველყოფდა მოსწავლეებში დასახული მიზნების შესაბამისი შედეგების დადგომას. ეფექტურად გამოვიყენე საგაკვეთილო რესურსებიც, რომლებიც არც ზედმეტად იყო გადატვირთული და არც ნაკლებობა იგრძნობოდა. კარგად იმუშავა პოსტერმა, სიტყვების ბარათებმა, აქტიურად გამოვიყენეთ სახელმძღვანელოც და რვეულებიც. საერთო ჯამში ყველა მოსწავლე აქტიურად იყო გაკვეთილში ჩართული და თავიანთი შესაძლებლობის ფარგლებში მაქსიმალური შედეგები "დადეს".  

გაკვეთილის გეგმაში წინასწარვე მქონდა ნავარაუდევი, რომ შესაძლოა, ზოგიერთი აქტივობა არ ყოფილიყო გაკვეთილის განმავლობაში ბოლომდე რეალიზებული. შესაბამისად, ამ შემთხვევაში გარკვეული ცვლილება შეიძლებოდა შეჰხებოდა საგაკვეთილო მიზანს. მართლაც, გაკვეთილის მსვლელობისას ცხადია გახდა, რომ სიმღერა, რომლის დამუშავებასაც ვაპირებდით, ბოლმდე ვერ იქნებოდა ათვისებული. ამიტომაც გადავწყვიტე მეორე სტროფის მოხსნა. ამით გაკვეთილის ტემპის ზომიერებაც შევინარჩუნეთ და არც საგაკვეთილო მიზნები დაგვიზარალებია. 

სხვა რაიმე პრობლემური მხარე გაკვეთილზე არ დაფიქსირებული მოსწავლეები ატიურად მონაწილეობდნენ საგაკვეთილო აქტივობებში. 

რას შევცვლიდი ამ გაკვეთილში, სხვა დროს რომ ჩამეტარებინა? ზემოთ თქმულიდან გამომდინარე უნდა ვთქვა, რომ სიმღერას შევამოკლებდი-თქო. ზოგადად კარგი იქნება, თუ გავითვალისწინებ გაკვეთილის დროში შემოზღუდულობასა და აქტივობების რეალური გრძლიობით დაგეგმვას. 

ბოლოს, მინდა გაგიზიაროთ რეფლექსიის სქემატური მონახაზი, რომელიც შეგვეძლება გადავაკოპიროთ და შევავსოთ ჩვენ მიერ ჩატარებული გაკვეთილის მიხედვით (რეფლექსიას დავნომრავ ზემოთ მითითებული ნაწილების მიხდვით):

1. ჩატარებული გაკვეთილის მიხედვით შემიძლია ვთქვა, რომ მიზნები მიღწეულია. ჩემი გაკვეთილის მიზნები -----------------------------------------------------------------------------------, ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------, ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- სრულად იქნა მიღწეული. მოსწავლეებმა შეძლეს გაკვეთილის ბოლოს ჩემ მიერ დაგეგმილი შედეგების რეალიზება. 

2. მინდა გამოვყო რამდენიმე ძლიერი მხარე ჩემი გაკვეთილიდან: გაკვეთილი საკმაოდ აქტიურად წარიმართა, რასაც ხელი შეუწყო ჩემ მიერ დაგეგმილმა მრავალფეროვანმა აქტივობებმა. ბავშვები განსაკუთრებით საქმიანად ჩაერთნენ მესამე და მეოთხე აქტივობებში, როდესაც ჩვენ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- და ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------. აგრეთვე გამოვყოფდი გაკვეთილზე გამოყენებული რესურსების მრავალფეროვნებას. ამან უზრუნველყო მოსწავლეთა საკმაოდ მაღალი დაინტერესება და შედეგების მიღწევაც. გონივრულად მქონდა შერჩეული აქტივობების ორგანიზების ფორმები და მეთოდებიც. 

3. გაკვეთილის გეგმაში არაფერი არ შემიცვლია, თუ არ ჩავთვლით იმარ, რომ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------. 

4. გაკვეთილის მსვლელობისას გარკვეული ხარვეზიც გამოიკვეთა, რამაც ერთგვარი დაბნეულობა გამოიწვია ჩემში. თუმცა, დროულად მოვბილიზდი და ყველაფერი ისე წარვმართე, რომ საგაკვეთილო მიზნები არ დამიზარალებია. საქმე ეხება მეხუთე (მეოთხე ან მეექვსე) აქტივობის მსვლელობას, როდესაც ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------. (აქ ჩავწერთ დაფიქსირებულ ხარვეზს. მაგალითად, ა) სამუშაო ფურცლები, რომლებიც წყვილებში დავარიგე, არ აღმოჩნდა საუკეთესო გადაწყვეტილება, რადგან ბავშვები კომფორტულად ვერ მუშაობდნენ ერთ ფურცელზე. ან/და ბ) მოსწავლეებმა ვერ დაძლიეს შეთავაზებული დავალება და უფრო მეტი დრო დასჭირდათ, ვიდრე ვვარაუდობდი. ამის გამო გაკვეთილის მესამე შემაჯამებელი ფაზისთვის ცაიტნოტში აღმოვჩნდი ანუ კინაღამ, როგორც ჩემი კოლეგები იტყვიან, "დროში ვერ ჩავეტიე". 

5. სხვა დროს რომ ჩავატარო მსგავსი გაკვეთილი, ცხადია, გავითვალისწინებ ამ გაკვეთილის გამოცდილებას და სხვაგვარად წარვმართავ იმ მონაკვეთს, რომელშიც ხარვეზი დაფიქსირდა. კერძოდ, ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------. (აქ ჩავწერთ მესამე პუნქტში დასახელებული ხარვეზის გამოსწორების გზებს. მაგალითად, ა) სამუშაო ფურცლებს ორ მოსწავლეს კი არ მივცემ ერთ ცალს, არამედ თითოეულს საკუთარს გადავცემ და ასე უფრო კომფორტულად იმუშავებენ. ან/და ბ) შეთავაზებული დავალების შესრულებას ვთხოვ ჯგუფებში, რაც გაუადვილებს ამ დავალებას მოსწავლეებს და დროც დაგვეზოგება მესამე ფაზისთვის.)

ვფიქრობ, აღნიშნული რეკომენდაციების გათვალისწინება სრულფასოვნებას შესძენდა ჩემ მიერ ჩატარებულ გაკვეთილს. 

ბოლოს დავძენ: ბოლოს შემოთავაზებული რეფლექსიის გადაკოპირებისას, ცხადია, არაა საჭირო ფერადი შრიფტის გამოყენება და ასე შეთავაზება სკოლის შეფასების ჯგუფის წევრებისთვის. ვინძლო, არ დაიბნენ!